10 lat wyjątkowego gdyńskiego wsparcia dla dzieci z FAS i ich rodzin

Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu dla kobiety w ciąży, a zwłaszcza dla jej dziecka. Każda ilość wypitego trunku może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń płodu i wywołać Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS). Osoby dotknięte tym zespołem borykają się z nim do końca życia.
Mija właśnie 10 lat od podjęcia w Gdyni systemowych działań dotyczących FAS. W 2009 roku rozpoczęto realizację Gdyńskiego Programu Profilaktyczno-Edukacyjnego FAS, a rok później otwarto Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny, przekształcony z czasem w Gdyńskie Centrum Diagnozy i Terapii FASD.
Rozpoczynająca się właśnie kampania społeczna ma zwrócić uwagę na problem picia alkoholu przez kobiety w ciąży oraz podkreślić unikalność w skali kraju rozwiązań realizowanych przez gdyński samorząd.

Dokładnie dziewięć lat temu – 9 września 2010 r. – Michał Guć, wiceprezydent Gdyni oraz nieżyjący już dr Krzysztof Liszcz, krajowy ekspert i popularyzator problematyki FAS w Polsce, otworzyli Punkt Konsultacyjno – Diagnostyczny dla dzieci cierpiących na Alkoholowy Zespół Płodowy i ich rodzin. Mieścił się przy ul. Wejherowskiej, przy Zespole Placówek Specjalistycznych. Dziś jako Gdyńskie Centrum Diagnozy i Terapii FASD działa przy ul. Morskiej 112 B.

Pierwszy Gminny Program Edukacyjno-Terapeutyczny FAS powstał w Gdyni już w roku 2009 i wyrósł z naszej niezgody na to, z czym coraz częściej się spotykaliśmy, czyli przemilczanie czy wręcz ignorowanie wpływu, jaki na życie i zdrowie dziecka ma picie alkoholu przez matkę w czasie ciąży – przypomina Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji. – Nasze działania *od samego początku jest finansowane przez samorząd, dzięki czemu diagnostyka i terapia są dla mieszkańców Gdyni bezpłatne. To wciąż ewenement w skali kraju. Unikatowy jest też sposób działania centrum. W Gdyni pod kątem FASD diagnozowane jest każde dziecko, które trafia do systemu pieczy zastępczej. To, co najważniejsze, to fakt że wizyta nie kończy się samym wydaniem orzeczenia o tym, czy dana osoba spełnia kryteria lub nie. Pełna diagnoza psychiatryczna, jaka jest sporządzana, precyzyjnie wskazuje ścieżkę leczenia. Pracujemy nie tylko z osobą dotkniętą FASD, ale z całą grupą jej najbliższych: rodziną, nauczycielami, wychowawcami, potencjalnymi pracodawcami. W pomoc i wsparcie zaangażowane są jednostki miejskie i odpowiednie wydziały Urzędu Miasta: poradnie pedagogiczno-psychologiczne, Gdyńskie Centrum Zdrowia czy Wydział Edukacji. To naprawdę szeroka koalicja, bo dzieciom z FASD a przede wszystkim ich rodzicom – potrzebne jest wielowątkowe wsparcie i zrozumienie.

W skład zespołu Centrum Diagnostyki i Terapii FASD wchodzą: dwie psycholożki, psychiatra dzieci i młodzieży, fizjoterapeutka oraz pedagog, stale współpracuje tez neurolog. – Gdyński system opieki nad osobami z uszkodzeniami poalkoholowymi działa w oparciu o model kanadyjski. Wprowadziliśmy funkcję pracownika kluczowego „key worker”, którą pełni nasza pedagog - mówi dr n med. Agata Cichoń-Chojnacka, kierownik Centrum Diagnozy i Terapii FASD MOPS w Gdyni. - Jej zadaniem jest koordynacja terapii i wszystkich działań wspierających dziecko oraz jego opiekunów.

W Gdyni pomoc osobom z FASD rozpoczyna się od wielodyscyplinarnej diagnozy medyczno – psychologicznej zaburzeń. Po opracowaniu wniosków i zaleceń rozpoczyna się terapia – rehabilitacja, praca z opiekunami nad emocjami dziecka, ale też z nauczycielami w szkole czy wychowawcami w przedszkolu. Opracowywane są programy profilaktyczne dla młodzieży, stale prowadzi się specjalistyczne szkolenia dla nauczycieli, pedagogów szkolnych, kuratorów, asystentów rodzin, doradców osób z niepełnosprawnościami i koordynatorów pieczy zastępczej.

Z roku na rok rośnie liczba osób zgłaszających się do Centrum samodzielnie bądź kierowanych tu np. przez szkolnego pedagoga. – Chodzi najczęściej o dzieci adopcyjne, z nieznaną historią, co do których np. wychowawca podejrzewa zaburzenia FAS. Co może zaniepokoić? Dzieci z FAS są pozornie otwarte, ale z drugiej strony bardzo zablokowane w sytuacjach dla nich nowych, w obliczu wyzwań stają się bezradne. Są ufne, czasami wręcz naiwne, bywają odtrącane i wyśmiewane przez rówieśników, stają się ofiarą hejtu – wylicza Mirosława Jezior, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. To z jej inicjatywy 10 lat temu powstał Gminny Program Edukacyjno-Terapeutyczyny FASD. – Ale dzięki odpowiedniej terapii i codziennemu wsparciu dzieci z FAS mogą na co dzień dość dobrze funkcjonować. Mogą chodzić do szkoły tak jak ich rówieśnicy, zdobyć wykształcenie i zawód, pracować.

Od roku 2010 do lipca 2019 do Gdyńskiego Centrum Diagnostyki i Terapii FASD trafiło około 660 dzieci. Zdiagnozowano około 400 osób. Diagnozę z zakresu FASD otrzymało 228 osób. Najmłodszy z podopiecznych gdyńskiego centrum miał 16 tygodni, najstarsza z wychowanek ma dziś 24 lata.

Nasza rola nie może się skończyć w momencie, w którym osoba staje się pełnoletnia, bo jej problemy nie znikają – podkreśla Mirosława Jezior.Dla osób z FAS bardzo duże znaczenie ma poczucie bezpieczeństwa, stałość, a w codziennych czynnościach wręcz rutyna. My to wszystko zapewniamy.

W poniedziałek, 9 września, rozpoczyna się w Gdyni kampania społeczna „FAS – w trosce o dziecko”. To seria wydarzeń dla mieszkańców Gdyni mających zwrócić ich uwagę na fakt, że konsekwencje picia alkoholu przez kobiety w ciąży i przekonania, że najlepszą profilaktyką jest abstynencja. Będą też wydarzenia przeznaczone dla specjalistów zajmujących się tą tematyką: m.in. dwudniowa (12 – 13.09) ogólnopolska konferencja „Za sterami FASD. Nowe standardy w opiece nad dzieckiem”. W trakcie konferencji premierę będzie miał film „Ja, Nikola”, przedstawiający dalsze losy bohaterki filmu „Nikola – historia prawdziwa”. To niezwykła opowieść o dziewczynce z FAS, która mimo swojej wielonarządowej niepełnosprawności, dzięki determinacji opiekunów obecnie zaczęła chodzić, samodzielnie jeść i nawiązywać relacje z bliskimi.

Również w poniedziałek o gdyńskich doświadczeniach w diagnostyce i terapii FASD dr Agata Cichoń – Chojnacka będzie mówić podczas międzynarodowej konferencji w Krakowie.

PROGRAM KAMPANII SPOŁECZNEJ „FAS – W TROSCE O DZIECKO”

Poniedziałek 9 września

Światowy Dzień FAS - Rozpoczęcie kampanii społecznej w mieście. Konferencja prasowa w UM oraz happening na Placu Kaszubskim.

Na konferencji prasowej o kampanii i wyjątkowości gdyńskich rozwiązań opowiedzą M. Guć i M. Jezior. Happening na Placu Kaszubskim w godz. 16.00-19.00. W trakcie imprezy otwartej dla mieszkańców Gdyni odbędą się m.in. warsztaty dla dzieci, będzie można odwiedzić stoisko informacyjne wraz z konkursem i quizem z nagrodami, wystawę plakatów dotyczących FAS, których autorami są studenci Akademii Sztuk Plastycznych w Gdańsku, odbędą się konsultacje ze specjalistami oraz praktyczne informacje dotyczące pomocy i wsparcia osób i rodzin.

Wtorek 10 września

W PPNT Gdynia w godz. 9.00-12.00 odbędzie się spotkanie z elementami profilaktyki uzależnień dla młodzieży I Akademickiego LO. W oparciu o scenariusze pisane przez życie omówiony zostanie mechanizm uzależnienia szczególnie u kobiet oraz szkodliwość spożywania alkoholu w okresie ciąży.

W ramach cyklu „Kino społecznie wrażliwe” w Muzeum Emigracji, w godz. 12.00-15.00, odbędzie się spotkanie dla osób dorosłych obejmujące projekcję filmu w reż. Kingi Dębskiej pt. „Zabawa, zabawa” wraz z omówieniem mechanizmu uzależnień występującego u kobiet, ze szczególnym uwzględnieniem konsekwencji picia alkoholu przez kobiety w ciąży. Wydarzenie otwarte.

Zapisy są możliwe poprzez link: https://evenea.pl/event/219960-5/

Środa, 11 września

Centrum Diagnozy i Terapii FASD

W godz. 9.00-12.00 odbędą się warsztaty szkoleniowe dedykowane dla osób pracujących w obszarze wsparcia dziecka i rodziny „Gdy mama pije – rozwój dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym”. W godz. 12.00-15.00 dzień otwarty w gdyńskim Centrum Diagnozy i Terapii FASD, ul. Morska 112b/111. Specjaliści udzielą informacji o zasadności diagnozy dzieci i młodzieży stwarzających problemy w sferze wychowania, rozwieją wątpliwości dotyczące syndromu FASD, opowiedzą zarówno o formach wsparcia rodziców lub opiekunów dzieci z FASD, jak i o dostępnych metodach rehabilitacji. Wydarzenie otwarte dla wszystkich mieszkańców Gdyni.

Czwartek 12 września

W PPNT Gdynia, w godz. 9.30-15.30, odbędzie się dwudniowa, ogólnopolska konferencja \“„Za sterami FASD. Nowe standardy w opiece nad dzieckiem”. Celem konferencji jest zapoznanie uczestników z dotychczas wypracowanymi dobrymi praktykami w obszarze opieki nad osobami z zespołem zaburzeń związanych z ekspozycją na alkohol w okresie życia płodowego - na przykładzie doświadczeń Gdyńskiego Centrum Diagnozy i Terapii FASD - oraz wskazanie kierunku w tworzeniu kolejnych i bardziej zaawansowanych rozwiązań na szczeblu ogólnopolskim.

Piątek 13 września

Drugi dzień konferencji. Wszystkie szczegóły dostępne na dedykowanej stronie: http://fasd.mopsgdynia.pl/

PONADTO:

Od poniedziałku 9 września do piątku 13 września w wybranych przychodniach lekarskich będą obecni wolontariusze rozdający ulotki i materiały dotyczące kampanii. Od 9 do 14 września na antenie Radia Gdańsk (patrona medialnego kampanii) emitowane będą spoty kampanijne, a w dniach 6-15 września w wybranych pojazdach komunikacji miejskiej w Gdyni na ekranach będą emitowane spoty dotyczące kampanii.